مسجد محور نشر و ترویج  فرهنگ اسلامی و حافظ حقوق شهروندان

 
یادداشت حجت الاسلام واشقانی فراهانی به مناسبت سالروز تأسیس کانونهای فرهنگی هنری مساجد
 
حجت الاسلام واشقانی فراهانی
 
جهادگران نیوز – از بنیادی ترین کار آفرینی مسجد، فعال سازی آن در تعالی فرهنگ جامعه اسلامی است که پس همانا تدبر و درایت رسول خدا (ص) حکیمانه بوده است که با تاسیس مسجد طراحی فرهنگ دینی جامعه را از مسجد انتشار داد و بوسیله قلم به مردم آموخت آنچه را که نمی دانستند و باید دانست که علم و ایمان همچون دو برادرند که از هم جدا نخواهند شد. علم بدون ایمان و ایمان بدون علم جامعه را بسوی نزول خواهد برد و اما علم و ایمان در جوار هم جامعه را بسوی صعود خواهند برد. علم نیز بر دو قسم است علم دین شناسی و علم بدن شناسی که علمی از مسجد تراوش می کند که رنگ ایمان نیز در آن جاری است و این دو علم نیز جامعه را بخصوص در زمان کرونا از بحرانهای بیماری اخلاقی و روح وروان و جسم ناجی خواهند بود، بنابراین مسجد با فعالیت فرهنگی در هدایت و سلامت جامعه عملکرد بسیار شایسته خواهد داشت که مسجد خانه مومنین و مومنات و مسلمین و مسلمات و اهل تقواست و محل جلوس انبیاء الهی که پیامبر اسلام در مسجد با تشکیل جلسات متعدد فرهنگی نیز خود به مقتضای زمان،تدریس میکرد. اشخاصی را بعنوان معلم منصوب نموده و به مخاطبین فراگیری قرآن و نوشتن و علوم مختلفه می آموخت. دین زمانی تحول صعود سلامتی در حیات جامعه ایجاد خواهد کرد که آن نیز همراه عقل، علم و تجربه و عمل باشد. با این ابزار در برابر شیطان درون و برون (در مجموع اصلاح خود و جامعه) نیز قیام کرد. وقتی شالوده ی مسجد با چنین بینش و نگرش علمی و دینی به هستی و پدیده های هستی پی ریزی می شود و مسلمانان همواره از سوی بنیانگذار مکتب اسلام برای تشکیل جلسات علمی و دینی و آموزشی و بزرگداشت مجالس (مسائل روز) تشویق میگردند، در نتیجه مسجد در زمره محافل فرهنگی عظیم و افکار و اندیشه ها و تقابل دیدگاه ها و نظرات غیر خصمانه قرار می گیرد. مردم نیز به این چنین مسجدی گرایش مضاعف می یابند.
نخستین فضای فرهنگی در جامعه ی اسلامی،مسجد است و مبانی تمامی علوم از بلند گوی تریبون و یا منبر مسجد به گوش مخاطبان میرسد. برای جهت دهی و هدفمند کردن علم و ایمان ،و تقوا همواره وجود محیط معنوی و ساحت قدسی همچون مسجد که جایگاه مقدسی دارد از موارد لازم و اساسی برای نشر وحی الهی و تربیت انسان های خدمتگزار را دارد ،به مقتضای همان تابعیت علم از دین و تقدس خود علم در دیدگاه مکتب اسلام است که زایشگاه و پرورشگاه هر دو را فضای روحانی مسجد تشکیل می دهد. نقطه آغازین حلقه های علمی و دینی در مساجد را هر چند سواد آموزی، علوم قرآنی و فنون رزمی تشکیل می داده است ولی توسعه و شتاب آنچنانی به خود می گیرد که در مدت زمان کوتاهی علم فقه، طب، اخلاق، عرفان، حدیث، ادبیات، شعر و هنر نیز بر آن افزوده می شود. در دهه های بعد تنوع علوم اسلامی در مساجد تا به آنجا رسید که پدر شیمی جهان(جابربن حیان) در مکتب درسی حضرت امام صادق (ع) پرورش یافته و ظهور می نماید. گسترش علوم همچنان بسوی فلسفه،ریاضیات،نجوم،فیزیک و غیره نیز تسری پیدا می کند. اما بعد از گذر زمانی با افزایش جمعیت و اداره ی جامعه بسیاری از فعالیت های مسجد به سازمانها و ادارجات انتقال یافت و اما می توان گفت بسیاری از فعالیت های مسجد در جامعه نقش محوری داشته و در عصر معاصر نیز دارد که انجام و وحدت همانا از مسجد است.
شخص نگارنده نیز قرآن را در مسجد روستای واشقان فرا گرفتم. بسیاری از مسائل روز را  در مسجد تجربه نمودم و آشناییم با مسجد در نهایت به حوزه علمیه آشتیان رفتم از این لحاظ خداوند را حمد و سپاس مینمایم،پیامبر خدا (ص) روزی خانه را قصد مسجد ترک کرد و در مسجد با دو گروه روبه رو شد. گروهی به مباحث علمی و معارف اسلامی مشغول بودند و گروهی به دعا و نیایش،حضرت فرمود : هر دو گردهمایی در مسیر خیر و صلاح است،چه آن یکی که خدا را میخواند و این یکی که فراگیران را تعلیم و آگاهی می بخشد،اما این نشست علمی از مزیت بیشتری برخوردار است زیرا که من برای تعلیم و تربیت فرستاده شدم و بنابراین خود نیز به گروه علمی پیوست و با آنان نشست. آری اگر شخصی بامدادان راه مسجد را پیش گیرد و صرفا هدف او چنین باشد که راه خیر و نیکبختی را فراگیرد و یا آنرا به دیگران تعلیم دهد از لحاظ اجر و مزد اخروی همان کسی است که عمره کامل انجام داده باشد و اگر شبانگاه با چنان هدفی به مسجد روی آورد اجر و پاداش او برابر با اجر و پاداش کسی است که مراسم حج کامل برگزار کرده باشد ، و ده نفر از اصحاب رسول خدا (ص) گفتند : ما در مسجد قبا مشغول تعلیم و تعلم علم بودیم که ناگاه پیامبر (ص) فرمود: از علوم آنچه میخواهید یاد بگیرید ، اما بدانید که آن علمی مفید است که به آن عمل کنید، هیچ گروهی در خانه ای از خانه های خدا (مساجد) برای آموزش کتاب خدا (قرآن) و با آن اجتماع نکردند مگر اینکه به میهمانی خداوند تعالی در آمدند. همچنین هیچ گروهی در مساجد خداوند متعال به منظور تلاوت قرآن و مباحثه علمی در بین خود نشست مگر اینکه آرامش قلبی و رحمت الهی آنان را فرا گرفت و خداوند آنان را تا زمانی که در چنین مجمعی (در مسجد) هستند همواره مورد توجه خدا قرار خواهد بود. هرکس برای تعلیم یا تعلم وارد مسجد شود همچنان مجاهد در راه خداست،پیامبر (ص) حتی به اصحاب صفه قرآن خوانی یاد میداد.
بدین ترتیب مسجد شاخص ترین ساحت فرهنگی و تربیت اسلامی را به خود اختصاص میداد و همگان موظفند که با برنامه و هماهنگی کار روز خود روزانه برای تحصیل علوم معارف اسلامی در مسجد اجتماع نمایند و احکام دینی و علوم روز فراگیرند که حیات انسان به علم و ایمان و عمل است. آری در این مسیر مسجد امام رضا (ع) از ابتدای بهره برداری نیز همچنان کلاس و جلسات آموزش قرآن،روان خوانی و تجوید و صوت لحن آقایان روزهای چهارشنبه هر هفته بعدازظهر و خانمها بیشتر اوقات در مسجد جلسات قرآنی روان خوانی،تجوید ،احکام و اخلاق و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه وسفر زیارتی و… دارند. مهد کودک (نونهالان) آموزش قرآن و حفظ آن و پزشک عمومی و نیز مسجد دارای کتابخانه ای جامع روایی و تفسیر برای طالبان علم و دانش تجهیز کرده که کتابخانه  شبانه روز در خدمت مردم است و توسط امام مردمی مسجد مقاله و مصاحبه در مطبوعات درج و در زمان ویروس کرونا مسجد همچنان نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را دارد. امام مسجد نیز پاسخگوی مراجعات مردمی در مسجد می باشد و مسافران سطح کشور و بین شهری تهران را نیز از لحاظ اسکان مساعدت می نماید و مردم نیز از این لحاظ بسیار خوشحالند. از جمله فعالیت فرهنگی مسجد امام رضا (ع) تعلیف کتاب روایی و بخصوص کتاب منشور اخلاق پزشک و مردم و کتاب مسجد سفارتخانه اسلام و کتاب قلم تجلی حیات و قلم و کتاب در صریر خوشنویسی رحیم مزدارانی که چهل حدیث را خوشنویسی نموده است.
کتاب سیمای مسجد امام رضا (ع) که در دو مرحله چاپ و انتشار یافته است. کتاب مونس گنج تنهایست،کتاب موجب عقل و دانایی است و اینکه جمعی از خوشنویسان نیز فعالیت فرهنگی هنری در مسجد امام رضا (ع) همت شایسته دارند که از خوشنویسی این فرهنگیان در کتب و مطبوعات بهره برداری میشود که زیبایی مضاعف در جلوه هنری کتاب در خود خواهد داشت. آری در شکوفایی فرهنگی مسجد نیک است که با استعدادهای متنوع تعاون و تفاهم بر مبنای محبت و تقوا نمود. مخاطب را نیز مضاعف می نماید مسجدی کار آفرین است که کاشف باشد به این معنی که اختراع گر باشد و استعدادهای نیک را دریابد و فضای مسجد  را برای اینها فراهم نماید و با فرهنگ دینی عموم مردم مسجد را مدیریت و خانواده امت اسلام را نیز تحکیم بخشد که آبادانی مسجد به تلاوت قرآن است. همچنین حضور مسئولین که در جذب جوانان بسیار مهم است. تجربیات ویژگی های اجتماعی بودن و اداره ی جامعه را جوانان از مسجد که بهترین نهاد مردمی و دینی می توانند تعلیم و تعلم را فرا گیرند و اما بر معماران مسجد است که موقعیت های فعالیت فرهنگی را  در مسجد لحاظ دارند که ورود جوانان به عرصه جامعه از مسجد، مدرسه و دانشگاه ثمرات مضاعف دارد و این فرهنگ به اندیشه متولیان مسجد و امام مردمی مسجد پیوند خورده است. وقتی ظاهر جامعه از ظاهر مسجد ساختارش شکل گیرد باطن جامعه نیز توام عمل شکل خواهد گرفت.
شیخ علی واشقانی فراهانی امام